سيد محمود حسابي، در سال 1281(هـ .ش)، از پدر و مادري تفرشي، در تهران زاده شد. پس از سپري نمودن چهار سال از دوران كودكي در تهران، به همراه خانواده(پدر، مادر، برادر) عازم شامات گرديد. در هفت سالگي، تحصيلات ابتدايي خود را، در بيروت، با تنگدستي و مرارت هاي دور از وطن در مدرسه كشيش هاي فرانسوي آغاز كرد و همزمان توسط مادر فداكار، متدين و فاضله خود(خانم گوهرشاد حسابي) تحت آموزش تعليمات مذهبي و ادبيات فارسي قرار گرفت.

 استاد قرآن كريم را حفظ و به آن اعتقادي ژرف داشتند. ديوان حافظ را نيز از بر داشته و به بوستان و گلستان سعدي، شاهنامه فردوسي، مثنوي مولوي و منشات قائم مقام اشراف كامل داشت. شروع تحصيلات متوسطه ايشان، مصادف با آغاز جنگ جهاني اول و تعطيلي مدارس فرانسوي زبان بيروت بود. از اين رو، پس از دو سال تحصيل در منزل ، براي ادامه ، به كالج آمريكايي بيروت رفت و در سن هفده سالگي ليسانس ادبيات، در نوزده سالگي ليسانس بيولوژي و پس از آن مدرك مهندسي راه و ساختمان را اخذ كرد. در آن زمان با نقشه كشي و راه سازي به امرار معاش خانواده كمك مي كرد. استاد همچنين در رشته هاي پزشكي ، رياضيات و ستاره شناسي به تحصيلات آكادميك پرداختند. شركت راهسازي فرانسوي كه ايشان در آن مشغول به كار بودند، به پاس قدرداني از زحماتشان، استاد را براي ادامه تحصيل به كشور فرانسه اعزام كرد و بدين ترتيب در سال 1924 (م)، به مدرسه عالي برق پاريس وارد، و در سال 1925(م) فارغ التحصيل شد.

هم زمان با تحصيل در رشته معدن در راه آهن برقي فرانسه مشغول به كار شد و پس از پايان تحصيل در اين رشته ، كار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ايالت «سار» آغاز كرد. سپس به دليل وجود روحيه علمي، به تحصيل و تحقيق در دانشگاه سوربن، در رشته فيزيك پرداختند و در سال 1927(م) در سن بيست و پنج سالگي دانش نامه دكتراي فيزيك خود را با ارائه رساله اي تحت عنوان «حساسيت سلول هاي فتوالكتريك» با درجه عالي، از دست بزرگ ترين دانشمند روز جهان، پروفسور فابري دريافت كرد. استاد با شعر و موسيقي سنتي ايران و موسيقي كلاسيك غرب به خوبي آشنا بود و در نواختن ني، ويولن و پيانو، تبحر داشت. استاد در چند رشته ورزشي مانند: كوهنوردي، دوچرخه سواري، دوميداني و چوب پا موفقيت هايي كسب نمود و در شنا داراي ديپلم نجات غريق شد. از جمله دست آوردهاي عمر پر بار استاد و مشاغلي كه در مسند آن خدمات علمي و فرهنگي شايان توجهي ارائه نمود، مي توان به چند نمونه زير اشاره كرد: راه اندازي اولين ژنراتور برق كشور با نصب تجهيزات بر روي يك آسياب آبي (آشتيان، نزديك تفرش 1305هـ ش)، ايجاد اولين كارگاه هاي تجربي در علوم كاربردي در ايران(1306هـ ش)، مأموريت وزارت راه و ترابري (طرق و شوارع عامه) براي تهيه اولين نقشه برداري علمي، فني و مهندسي كشور (تهيه نقشه نوين راه ساحلي سراسري ، ميان بنادر خليج فارس ، بندرلنگه به بوشهر 1306هـ  ش)، تأسيس مدرسه مهندسي وزارت راه و تدريس در آن(1307 هـ ش)، تأسيس دارالمعلمين عالي و تدريس در آن(1307 هـ ش)، ساخت اولين راديو در كشور(1307 هـ ش)، ايجاد اولين آزمايشگاه علوم پايه در ايران(1307 هـ ش)، آغاز واژه گزيني فارسي و برابر سازي علمي(1307هـ ش)، تأسيس دانشسراي عالي و تدريس در آن(1308هـ ش)، تأسيس اولين كارگاه ساخت قطعات دست ساز براي اتومبيل هاي ايران(1309هـ ش)، ساخت و راه اندازي اولين آنتن فرستنده در كشور(1309هـ ش)، تأسيس اولين بيمارستان خصوصي در ايران به نام «بيمارستان گوهرشاد»(به ياد مادر گراميشان1309 هـ ش)، ايجاد اولين ايستگاه هواشناسي در ايران (1310هـ ش)، ايجاد انجمن زبان فارسي و بنيان گذاري  فرهنگستان زبان ايران و عضويت پيوسته در آن(1310هـ ش)، طراحي، نصب و راه اندازي اولين دستگاه راديولوژي در كشور(1311هـ ش)، تأسيس و رياست انجمن فيزيك ايران(1311هـ ش)، تعيين ساعت ايران(1311هـ ش)، تدوين اصول اندازه گيري و مقياس گذاري و ايجاد اداره اوزان و مقياس ها(مؤسسه استاندارد)(1311هـ ش)، مأمور وزارت راه، براي ساخت راه تهران به شمشك، جهت معادن ذغال سنگ(1312هـ ش)، پيشنهاد و تدوين قانون تأسيس دانشگاه تهران و تأسيس دانشكده فني و رياست آن دانشكده (1313هـ ش) و تدريس در آن.

شركت در كنفرانس بين المللي لايه ازن (1315 هـ ش) تأسيس دانشكده علوم و رياست آن دانشكده از 1321 تا 1327 و از 1330 تا 1336 هـ ش) و تدريس در گروه فيزيك آن دانشكده تا واپسين روزهاي عمر. تأسيس بخش آكوستيك در دانشكده علوم و راه اندازي بخش تحقيقات اندازه گيري فواصل و تنظيم گام هاي موسيقي ايراني و مطالعات علمي روي نت هاي ايراني (1325هـ ش)، راه اندازي اولين مركز زلزله شناسي كشور(1328هـ ش)، مأموريت خلع يد از شركت نفت انگليس در دولت دكتر مصدق، اولين رئيس هيأت مديره و مدير عامل شركت ملي نفت ايران، وزير فرهنگ در دولت دكتر مصدق(1330هـ ش)، پايه گذاري مدارس عشايري و تأسيس اولين مدرسه عشايري ايران(1330هـ ش)، مخالفت با طرح قرارداد ننگين كنسرسيوم و كاپيتولاسيون در مجلس، مخالفت با عضويت دولت ايران در قرارداد سنتو(پاكت بغداد) در مجلس، پايه گذاري مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران(1330هـ ش)، پايه گذاري مركز تحقيقات و تأسيس اولين راكتور اتمي كشور در دانشگاه تهران، تأسيس سازمان انرژي اتمي و عضو هيأت دائمي در كميته بين المللي هسته اي(1330،1349 هـ ش)، تدوين قانون استاندارد و تأسيس مؤسسه استاندارد ايران (1333هـ ش)، تأسيس اولين رصدخانه نوين در ايران، تأسيس اولين مركز مدرن تعقيب ماهواره ها در شيراز(1335هـ ش)، پايه گذاري مركز مخابرات اسدآباد همدان (1338هـ ش)، عضو دائمي در كميته بين المللي فضا و رياست گروه ممالك جهان سوم، در كنفرانس بين المللي فضا (1347-1341هـ ش)، راه اندازي اولين ليزر ايران (1345 هـ ش)، خريدن زمين در كره مريخ(1346هـ ش)، اولين هولوگرام ايران( گروه فيزيك دانشكده علوم، دانشگاه تهران 1347هـ ش)، تأسيس انجمن موسيقي ايران ، در زيرزميني با تجهيزات روز جهان در بلوار كشاورز (1350هـ ش)، بنيانگذاري واحد پژوهشي صنعتي فناوري خان و مان (پژوهش و صنعت در مكانيك هيدروديناميك، انرژي هاي نو و نامحدود 1359هـ ش)، تشكيل و رياست كميته پژوهشي فضاي ايران (1360هـ ش)، استفاده از انرژي خورشيدي براي اولين بار در ايران(1369هـ ش)، تأسيس واحد تحقيقاتي صنعتي سغدائي (پژوهش و صنعت در فيزيك، الكترونيك، اپتيك فيزيك و سيستم هاي هوش مصنوعي 1362هـ ش). فعاليت در 3 نسل كاري و آموزش 7 نسل استاد و دانشجو، از خدمات ارزنده پروفسور حسابي به شمار مي رود و در همين راستا ايشان از سال(1350هـ ش) به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شد. استاد به چهار زبان زنده دنيا: فرانسه، انگليسي، آلماني و عربي مسلط بود و به زبان هاي: سانسكريت، لاتين، يوناني، پهلوي، اوستايي، تركي، ايتاليايي و روسي اشرف داشتند و زبان هاي باستاني را در تحقيقات علمي خود به خصوص در امر واژه گزيني فارسي، در برابر لغات بيگانه به كار مي برد.

پروفسور حسابي به ايران ، فرهنگ و ادب و اعتقادات سنتي و مذهبي اين سرزمين عشق مي ورزيد و گذشته از سفر به كشورهاي متعدد عالم، به بيشتر نقاط ايران سفر كرده بود و از سفرهاي پربار داخلي و خارجي خويش يادداشت ها و سفرنامه هاي بسياري به جاي نهاد. در زمينه تحقيق علمي:25 مقاله، رساله و كتاب از وي به چاپ رسيده است. تئوري «بي نهايت بودن ذرات» استاد، در ميان دانشمندان و فيزيك دانان جهان شناخته شده است. نشان «اوفيسيه دولالژيون دونور» و همچنين نشان «كوماندور دولالژيون دونور»، بزرگترين نشان هاي كشور فرانسه، به همين مناسبت به ايشان اهدا گرديده است. استاد تنها شاگرد ايراني پروفسور اينشتين بوده و در طول زندگي با دانشمندان تراز اول جهان نظير: شرودينگر، بورن، فرمي، ديراك، بوهر،... و با فلاسفه و ادبايي همچون: آندره ژيد، برتراند راسل،... تبادل نظر داشته است. ايشان از سوي جامعه علمي جهاني به عنوان «مرد اول علمي جهان»(1990م) برگزيده شد و در كنگره «شصت سال فيزيك ايران »(1366هـ ش)، ملقب به « پدر علم فيزيك مهندسي نوين ايران» گرديد. پروفسور حسابي، در 12 شهريور 1371هـ ش، در بيمارستان دانشگاه ژنو، به هنگام معالجه قلبي بدرود حيات گفت. مقبره استاد بنا به خواسته ايشان در زادگاه خانوادگي ، در شهر دانشگاهي تفرش قرار دارد.